Paroksizmalna hemikranija je primarna glavobolja iz skupine trigeminalnih autonomnih cefalalgija.

Paroksizmalna hemikranija je primarna glavobolja iz skupine trigeminalnih autonomnih cefalalgija. Po kliničkoj slici slična je cluster glavobolji (vidi tekst na ovom portalu), međutim ta vrsta glavobolje češća je u žena i može se javiti u bilo kojoj životnoj dobi, iako obično između 34 i 41 godine života. Radi se o rijetkom poremećaju čija točna incidencija i prevalencija nije poznata. Prema nekim procjenama prevalencija parokizmalne hemikranije iznosi 1-3% prevalencije cluster glavobolja. Ako je prevalencija cluster glavobolje 1 na 500, prevalencija paroksizmalne hemikranije je 1 na 25 0000.
Klinička slika
Paroksizmalna hemikranija ima karakterističnu kliničku sliku. Kakteristična je jaka, jednostrana, oštra bol uglavnom prisutna u području oka, iznad oka, u području sljepoočnice ili u području čela. Rjeđe, bol je prisutna u području zatiljka ili u području vrata, uha ili zubi. Bol obično traje između 2-30 minuta i nastupa iznenada i javlja se 1 do 40 x na dan. Uz bol prisutne su istostrani autonomni simptomi tipa suženja i crvenila oka, curenja nosa, začepljenosti nosa, bolesniku može oteknuti i spustiti se kapak. Kao i u cluster glavobolji, bolesnici su izrazito uznemireni i za vrijeme napadaja lakše im je ako hodaju. Mirovanje pogoršava bol.

Dijagnostički kriteriji
Dijagnoza paroksizmalne hemikranije postavlja se na temelju dijagnostičkih kriterija Internacionalne klasifikacije glavobolja (ICHD) iz 2018. g. i urednog neurološkog statusa. Također, potvrda dijagnoze je dobar klinički odgovor na indometacin.
ICHD-3
A Najmanje 20 ataka koji ispunjavaju kriterije B-D
B. Jaka jednostrana, orbitalna, supraorbitalna i/ili temporalna bol koja neliječena traje 2-30 minuta
C. Glavobolja je povezane s najmanje jednim od sljedećih simptoma prisutnih na istoj strani gdje boli:
1.
• crvenilo oko i/ili suženje oka
• začepljenoost nosa ili curenje
• otok kapka
• znojenje čela ili lica
• suženje zjenice oka ili spušteni kapak

2. Psihomotorna agitacija
D. Frekvencija napadaja : više od 5/ dan
E. Reagira na indometacin (150 mg/dan)
F. Ne može se bolje objasniti drugom dijagnozom ICHD-3

80% bolesnika ima kroničnu paroksizmalu hemikraniju gdje je glavobolja prisutna duže od godinu dana ili uz prisutnu remisiju koja traje kraće od 3 mjeseca.

Epizodična paroksizmalna hemikranija obično traje od 7 dana do godinu dana s razdobljima bez boli trajanja od 3 mjeseca i duže.

Liječenje
Lijek izbora kod te vrste glavobolje je indometacin koji pripada skupini nesteroidnih antireumatika. Taj lijek često se propisuje u terapiji različitih imunoloških i reumatskih bolesti (reumatoidni artritis, ankilozantni spondilitis…), metaboličkih bolesti (giht) te u oftalmologiji kod uveitisa.
Početna doza indometacina je 75 mg podijeljena u tri dnevne doze. Ako prva tri dana ne dođe do remisije potrebno je dići dozu na 150 mg, a ukoliko nakon 10 dana ne bude efekta na 225 mg. Za paroksizmalnu hemikraniju karakteristična je abruptni nestanak boli i to obično unutar dva dana od primjene indometacina. Tipična doza održavanja je 25-100 mg dnevno. S obzirom da indometacin je najčešće povezan s gastrointestinalnim smetnjama (česti uzrok želučanih ulkusa) neohodna je istodobna gastroprotekcija. Osim toga indometacin može dovesti do oštećenja bubrežne funkcije te može povećati rizik od kardiovaskularnih bolesti. U bolesnika s kroničnom paroksizmalnom hemikranijom (bol traje duže od godinu dana) neophodna je trajna terapija indometacinom uz individualnu titraciju doze. Svakih šest mjeseci potrebno je pokušati ga u potpunosti izostaviti, iako je to rijetko moguće te bolesnici trajno uzimaju najmanju, ali djelotvornu dozu indometacina uz gastroprotekciju.