Prema definiciji specifične fobije su vezane uz određene objekte ili situacije, a osoba je ustrašena ili anksiozna ili izbjegava te objekte i situacije…

Prema DSM-5 klasifikaciji sljedeći poremećaj su specifične fobije, a prema definiciji one su vezane uz određene objekte ili situacije, a osoba je ustrašena ili anksiozna ili izbjegava te objekte i situacije. Fobična situacija direktno uzrokuje taj osjećaj straha, anksioznosti ili izbjegavanja. Važno je istaknuti da su te reakcije trajne i pretjerane s obzirom na opasnost koja je prisutna. Uzroci navedenih fobija vrlo su različiti.

Kriteriji postavljanja dijagnoze specifične fobije

Da bi se postavila dijagnoza specifične fobije moraju biti zadovoljeni sljedeći kriteriji: 

• značajan strah ili anksioznost zbog specifičnog objekta ili situacije (kao što su npr. pogled na krv, primanje injekcije, životinje, visina, itd.),
• fobični objekt ili situacija gotovo uvijek izaziva neposredan strah ili anksioznost,
• fobični objekt ili situacija se aktivno izbjegava ili se podnosi uz intenzivan strah ili anksioznost,
• strah ili anksioznost su nesrazmjerni stvarnoj opasnosti koju predstavlja specifičan objekt ili situacija, kao i sociokulturološki kontekst,
• strah, anksioznost ili izbjegavanje su trajni, tipično traju 6 mjeseci ili duže,
• strah, anksioznost ili izbjegavanje uzrokuju klinički značajnu patnju ili oštećenje u socijalnom, radnom ili drugim važnim područjima funkcioniranja te
• ovaj se poremećaj ne može bolje objasniti simptomima drugog psihičkog poremećaja koji uključuju strah, anksioznost ili izbjegavanje situacija povezanih sa simptomima koji nalikuju panici ili drugim onesposobljavajućim simptomima (kao kod agorafobije); objekte ili situacije povezane s opsesijama (kao kod opsesivno-kompulzivnog poremećaja); podsjetnike na traumatske događaje (kao kod posttraumatskog stresnog poremećaja); separaciju od kuće ili figura privrženosti (kao kod anksioznog poremećaja zbog separacije) ili socijalne situacije (kao kod socijalnog anksioznog poremećaja).

Osobe s ovim poremećajem doživljavaju pretjeranu fiziološku reakciju kada anticipiraju izloženost fobičnim objektima ili situacijama ili su njima izložene. Ova reakcija može imati različit intenzitet. Često se javlja vazovagalna nesvjestica ili reakcija koja nalikuje nesvjestici kada se javlja kratkotrajno ubrzanje pulsa uz porast krvnog tlaka, a nakon toga obično se puls uspori i krvni tlak padne.

Diferencijalno dijagnostički potrebno je isključiti agorafobiju, socijalni anksiozni poremećaj, anksiozni poremećaj zbog separacije, panični poremećaj, opsesivno-kompulzivni poremećaj, poremećaje vezane uz traumu i stres, poremećaje prehrane te poremećaje iz spektra shizofrenije i druge psihotične poremećaje.

Specifična fobija najčešće se javlja vezana uz druge poremećaje, a kod starijih osoba vrlo često je vezana uz depresiju. Osobe s ovim poremećajem pod povećanim su rizikom za razvoj drugih poremećaja, kao što su drugi anksiozni poremećaji, depresivni i bipolarni poremećaji, poremećaji vezani uz uzimanje psihoaktivnih tvari, poremećaji zbog tjelesnih i vezanih simptoma, kao i poremećaje ličnosti (posebice ovisni poremećaj ličnosti).