Osobitosti krvnog tlaka na koje liječnik i bolesnik moraju obratiti pažnju

Vrijeme čitanja članka: 4 minute

Pojam povišenog krvnog tlaka (KT) stručno najčešće zovemo arterijska hipertenzija (AH), a to je trajno povišenje sistoličkog ili “krvnog tlaka” (≥ 140 mmHg) i/ili dijastoličkog ili “srčanog tlaka” (≥ 90 mmHg).

Pojam povišenog krvnog tlaka (KT) stručno najčešće zovemo arterijska hipertenzija (AH), a to je trajno povišenje sistoličkog ili “krvnog tlaka” (≥ 140 mmHg) i/ili dijastoličkog ili “srčanog tlaka” (≥ 90 mmHg).
Najčešći uzrok povišenog KT je u 95% slučajeva nepoznat (primarna AH), a preostalih 5% uzroka (sekundarna AH) su bolesti bubrega, bolesti žlijezda sa unutarnjim izlučivanjem, uzimanje nekih lijekova i komplikacije trudnoće.
Svi koji imaju dijagnosticiranu primarnu AH moraju znati da izlječenja nema i da je liječenje doživotno. Vrijednosti KT variraju tijekom života pa mlađe osobe normalno imaju niži KT od starijih osoba. Također, i tijekom dana KT je obično viši ujutro, a najniži noću.
Granica za dijagnozu AH u ordinacijskom mjerenju je ≥ 140 i/ili ≥ 90 mmHg, a u kućnom mjerenju ≥ 135 i/ili ≥ 85 mmHg. Ukoliko imamo nalaz 24-satnog kontinuiranog mjerenja arterijskog tlaka (KMAT), onda je granična vrijednost za dijagnozu AH za dnevnu fazu ≥ 135 i/ili ≥ 85 mmHg, za noćnu fazu ≥ 120 i/ili ≥ 70 mmHg, a za srednju vrijednost tijekom 24 sata ≥ 130 i/ili ≥ 80 mmHg.
Noćni KT je osobito bitno izmjeriti u ranim jutarnjim satima između 04-06 sati jer većina srčanih i cerebrovaskularnih događaja ima najveću učestalost u ranim jutarnjim satima zbog mogućeg skoka arterijskog tlaka (AT). Mogući razlozi za izostanak poželjnog noćnog pada AT (<10%) jesu poremećaji spavanja, apneja za vrijeme spavanja, pretilost, visoki unos soli, kronična bolest bubrega, dijabetička neuropatija i starost.
Od ostalih nereguliranih oblika AH u specifično doba dana možemo izdvojiti AH bijelog ogrtača (povišene vrijednosti u ordinaciji, a normalne van ordinacije) i obrnuti fenomen od AH bijelog ogrtača, tzv. maskirana AH (normalne vrijednosti u ordinaciji, a povišene vrijednosti van ordinacije).
Normalni pad AT-a tijekom noći iznosi oko 15% i javlja se i kod normotenzivnih i kod hipertenzivnih osoba. Prema ovom parametru, svi su pacijenti kod kojih se AT mjeri KMAT-om podijeljeni u dvije grupe. Prvu grupu čine pacijenti kod kojih postoji razlika u dnevnim i
noćnim vrijednostima > 10% i oni su označeni kao dippers (noć-dan omjer AT < 0,9). Drugu grupu čine pacijenti kod kojih ova razlika ne postoji ili je < 10% i oni su označeni kao non-dippers. Bez obzira na stupanj AH, fenomen non-dipping važan je čimbenik rizika od razvoja kardiovaskularnih komplikacija. Naime, većina srčanih i cerebrovaskularnih događaja ima najveću učestalost u ranim jutarnjim satima zbog mogućeg skoka AT, povećane agregabilnosti trombocita, aktivacije simpatikusa i smanjene fibrinolitičke aktivnosti. Zbog toga je danas opće mišljenje da u predikciji kardiovaskularnog rizika postoji prednost noćnih mjerenja u odnosu prema dnevnima. Ipak, postoji problem što je bez monitoringa moždane aktivnosti teško jasno razdvojiti bolesnike označene kao non-dippers od onih koji su non-sleepers.
Za KT je normalno da je u mirovanju niži, a u fizičkom ili psihičkom naporu viši. Poznato je da svi stresovi povisuju arterijski tlak. To se posebno odnosi na fizički stres koji uključuje fizičku aktivnost (dinamičko ili statičko vježbanje). Također se danas procjenjuju i različiti individualni odgovori na stresove s obzirom na predviđanje novonastale AH, oštećenja ciljnih organa te kardiovaskularnog incidenta ili smrti. Hipertenzivna reakcija (HR) nagli je porast KT >180/120 mmHg. Najlakše se verificira u testu opterećenja (ergometrijsko testiranje). Taj test podrazumijeva kontrolirano praćenje kliničkih simptoma, EKG-a, frekvencije srca i KT na biciklergometru ili pokretnom sagu.
Arterijski krvni tlak može se podijeliti u nekoliko stupnjeva prema europskim kardiološkim preporukama iz 2018. godine:

Tablica 1. Stupnjevi arterijskog tlaka

Krvni tlak                           Sistolički krvni tlak (mmHg)                    Dijastolički krvni tlak (mmHg)
Optimalan                                  < 120                                                          < 80
Normalan                                 120 – 129                                                i/ili 80 – 84
Visoko normalan                       130 – 139                                                i/ili 85 – 89
Arterijska hipertenzija 1. stupnja 140 – 159                                               i/ili 90 – 99
Arterijska hipertenzija 2. stupnja 160 – 179                                              i/ili 100 – 109
Arterijska hipertenzija 3. stupnja  ≥ 180                                                    i/ili ≥ 110
Izolirana sistolička hipertenzija     ≥ 140                                                      i/ili < 90

 

Tablica 2. Granične vrijednosti za arterijsku hipertenziju tijekom 24 sata

Krvni tlak                      Sistolički krvni tlak (mmHg)           Dijastolički krvni tlak (mmHg)
Dnevni krvni tlak                     ≥ 135                                               ≥ 85
Noćni krvni tlak                       ≥ 120                                               ≥ 70
24-satni krvni tlak                   ≥ 130                                               ≥ 80

Zaključno moramo naglasiti i važnu konstataciju, a to je da se termin AH naziva i „tihi ubojica“. To je stoga jer bolesnik godinama ne osjeća nikakve tegobe, no cijelo to vrijeme postupno se i progresivno oštećuju glavni vitalni organi (mozak, srce, bubrezi, krvne žile, oči) što u konačnici dovodi do značajnog morbiditeta i mortaliteta.

 

Imate pitanje vezano za zdravlje?

Konzultirajte se s našim stručnim timom.

Povezane teme

Povišeni krvni tlak

Hiperaldosteronizam

Hipertenzija

Smanjite unos soli i snizite krvni tlak

Vrijeme čitanja članka: 3 minute Hipertenzija ili visoki krvni tlak je kronična bolest koju karakterizira povišeni tlak u arterijama te predstavlja vodeći uzrok obolijevanja i smrtnosti u svijetu. Budući da uslijed povišenog tlaka dolazi do pojave dodatnog pritiska na arterije, posljedično je povećan rizik od zatajenja srca te pojave srčanog i moždanog udara. Kako bi se održao adekvatan protok krvi […]

Unos tekućine

Vrućine i povišeni krvni tlak

Vrijeme čitanja članka: 2 minute Dolaskom ljeta dolazi i toplo vrijeme. Termometar se često penje iznad 30 stupnjeva. Za vrijeme ljetnih vrućina, u tijelu se šire krvne žile kako bi se bolje ohladilo. Time se za vrijeme dana zna dogoditi da se snize vrijednosti krvnog tlaka. Kod osoba koje inače pate od hipertenzije, može se desiti da izmjerene vrijednosti tlaka budu […]

Posturalna ortostatska tahikardija

Sindrom posturalne ortostatske tahikardije (POTS)

Vrijeme čitanja članka: 3 minute Sindrom posturalne ortostatske tahikardije (POTS) je stanje koje uzrokuje simptome ubrzanog rada srca, vrtoglavice i umora pri ustajanju iz ležećeg u stojeći položaj. Autonomni živčani sustav uravnotežuje broj otkucaja srca i krvni tlak koji su konstantni bez obzira na položaj tijela (ležeći ili stojeći položaj). U slučaju POTS-a tijelo ne može koordinirati balansiranja stijenki krvnih […]

Krvni tlak

Adherencija u liječenju displidemije i hipertenzije; uloga fiksnih kombinacija lijekova

Vrijeme čitanja članka: 2 minute Povišeni krvni tlak (arterijska hipertenzija) i dislipidemija (povišena razina ukupnog i „lošeg“, LDL- kolesterola) su, pored šećerne bolesti, pušenja i prekomjerne tjelesne težine, najvažniji tzv. „promjenjivi“ čimbenici rizika za razvoj ateroskleroze i oboljevanja od srčanog ili moždanog udara.

Tlak

Smijem li koristiti preparat protiv zujanja u ušima ako uzimam terapiju za povišeni tlak?

Iz iste kategorije

Kardiologija

Debljina/preuhranjenost i kardiovaskularno zdravlje – 2. dio

Vrijeme čitanja članka: 2 minute Svim osobama s prekomjernom tjelesnom masom ili debljinom preporučuje se uvođenje zdravih životnih navika (redovita tjelesna aktivnost uz zdrave prehrambene navike) u cilju redukcije tjelesne mase i pridruženih KV čimbenika rizika. Smanjenje tjelesne mase povećava inzulinsku osjetljivost i uravnotežuje metabolizam. Već gubitak od 10% tjelesne mase dovodi do smanjenja arterijskog tlaka i kardiometaboličkih rizičnih čimbenika. […]

Kardiologija

Debljina/preuhranjenost i kardiovaskularno zdravlje – 1. dio

Vrijeme čitanja članka: 2 minute Debljina (pretilost) je kronična bolest koja u suvremenom svijetu poprima epidemijske razmjere. Ona je često povezana s drugim kardiovaskularnim (KV) čimbenicima rizika: povišenim masnoćama u krvi (dislipidemija), intolerancijom glukoze ili šećernom bolesti tip 2, arterijskom hipertenzijom. Ukoliko su uz debljinu pridruženi i ovi čimbenici, tada govorimo o metaboličkom sindromu. Pretile osobe, osobito uz prisutan metabolički […]

Kardiologija

Vena na čelu – imam li razloga za zabrinutost?

Kardiologija

Nove strategije boljeg upravljanja arterijskom hipertenzijom – 2. dio  

Vrijeme čitanja članka: 2 minute Promjena loših životnih navika je mjera u prevenciji, ali i liječenju AH. Zdrave životne navike uključuju redovitu tjelesnu aktivnost, održavanje optimalne tjelesne težine, zdrave prehrambene navike (redukcija soli u prehrani, alkoholnih pića, veći unos voća i povrća). Svakom bolesniku sa dijagnosticiranom AH treba uključiti odgovarajuću medikamentoznu terapiju u odgovarajućoj dozi s ciljem optimalne kontrole arterijskog […]

Kardiologija

Nove strategije boljeg upravljanja arterijskom hipertenzijom – 1. dio  

Vrijeme čitanja članka: 2 minute Arterijska hipertenzija (AH) najčešći je i jedan od najznačajnijih promjenjivih kardiovaskularnih (KV) čimbenika rizika. AH je odgovorna za 20% smrtnosti u svijetu. Zadnjih 50-tak godina AH je vodeći čimbenik rizika prijevremene smrtnosti u svijetu uzrokovane kardiovaskularnim i cerebrovaskularnim bolestima. Jedan od uzroka visoke smrtnosti osoba koje boluju od AH leži u tome što 2/3 hipertenzivnih […]

Kardiologija

Smjernice za bolesnike u dijagnostici i liječenju šećerne bolesti tip 2 i pridružene srčanožilne bolesti

Vrijeme čitanja članka: 2 minute Bolesnici koji boluju od šećerne bolesti imaju veći rizik nastanka srčanožilnih bolesti (SŽB), bilo da se radi o aterosklerotskoj bolesti ili zatajenju srca. Također su u većem riziku nastanka kronične bubrežne bolesti (KBB) koja povećava srčanožilni (SŽ) rizik. Stoga je od ključne važnosti bolesnicima koji boluju od šećerne bolesti (ŠB) tip 2 ustanoviti postojanje SŽB […]

Kardiologija

Pitanje kardiologija

Kardiologija

Upravljanje akutnim koronarni sindromom – 10 glavnih preporuka Europskog kardiološkog društva

Vrijeme čitanja članka: 2 minute Akutni koronarni sindrom je hitno stanje nagle ishemije srčanog mišića (miokarda) koje ugrožava život bolesnika, a nastaje kao posljedica naglog smanjenja ili prekida protoka krvi u koronarnoj arteriji. Europsko kardiološko društvo istaknulo je deset ključnih načela upravljanja akutnim koronarnim sindromom (AKS) u sklopu smjernica dijagnostike i liječenja AKS: 1) Ovim terminom su obuhvaćena tri entiteta: […]