Iako mozak čini samo 2 % ukupne tjelesne mase, on troši oko 15 % ukupne količine krvi koja cirkulira krvotokom u jednoj minuti te 20 % ukupne količine udahnutog kisika disanjem…

Iako mozak čini samo 2 % ukupne tjelesne mase, on troši oko 15 % ukupne količine krvi koja cirkulira krvotokom u jednoj minuti te 20 % ukupne količine udahnutog kisika disanjem. Mozak odraslog čovjeka treba 500 – 600 ml kisika i 75 – 100 mg glukoze svake minute za normalno funkcioniranje. Prekid moždane cirkulacije od samo pola minute izaziva značajne promjene moždanog metabolizma dok prekid cirkulacije duži od 5 minuta dovodi do smrti moždanih stanica (neurona).
Moždani udar kao i srčani infarkt spada u prioritetne javnozdravstvene probleme jer je vodeći uzrok invaliditeta, a na drugom je mjestu uzroka smrti u Republici Hrvatskoj!

ŠTO JE MOŽDANI UDAR?
Moždani udar je medicinski termin za smrt dijela moždanih stanica. Ovisno o funkciji koje su te moždane stanice omogućavale (govor, pokretanje, osjet, vid), njihovom smrću dolazi do oštećenja neke od tih funkcija te bolesnik ne može govoriti, hodati, vidjeti i sl.
Moždani udar može biti uzrokovan:
a) ugruškom koji začepi krvnu žilu (arteriju) i onemogući protok krvi kroz nju (cerebralni infarkt ili ishemijski moždani udar) ili
b) puknućem krvne žile i prodiranjem krvi u okolno moždano tkivo (intracerebralno i subarahnoidalno krvarenje
Cerebralni infarkt (lat. cerebrum – veliki mozak) čini oko 85 % svih moždanih udara. Po načinu nastanka, dijeli se na trombotski infarkt koji nastaje zbog začepljenosti krvne žile nakupinama masnoće, kalcija i krvnog ugruška te embolijski cerebralni infarkt koji nastane kad ugrušak putuje iz drugog dijela tijela (najčešće srca i to kod poremećaja srčanog ritma zvanog fibrilacija atrija) i začepi neku krvnu žilu mozga.
Tranzitorna ishemijska ataka (skraćeno TIA) je epizoda u kojoj bolesnik ima znakove moždanog udara (npr. nemogućnost govora, utrnulost ruke i / ili noge i sl..) koja traje kratko (do 24 h) i simptomi se u potpunosti povlače, a na učinjenom MSCT (kompjturizirana tomografija) ili MR (magnetskoj rezonanci) mozga nema vidljivih znakova oštećenja moždanog tkiva. Bolesnik može imati jednu ili više TIA-e i u potpunosti se oporaviti. Međutim, bolesnik s TIA-om ima visoki rizik nastanka „pravog“ moždanog udara te ga treba početi odmah liječiti da do toga i ne dođe!.
Intracerebralno krvarenje (krvarenje unutar moždanog tkiva) nastaje zbog puknuća krvne žile i prodiranja krvi u okolno tkivo mozga. Najčešće je uzrokovan povišenim vrijednostima krvnog tlaka ili nastaje kao posljedica mehaničke ozljede (udarca).
Subarahnoidalno krvarenje nastaje kad dođe do puknuća dijela krvne žile koja se nalazi na površini mozga. Takva krvna žila je stanjena i oblikuje mjehurić koji se zove „aneurizma“. Glavni simptom subarahnoidalnog krvarenja je iznenadni nastup jake glavobolje koji bolesnici opisuju „kao jaku glavobolju kao nikada do sada“ ili „kao udar groma“.
Osnovne karakteristike moždanog udara su:
1. iznenadni nastup simptoma,
2. ispad neke funkcije ovisan o mjestu oštećenja moždanog tkiva (nemogućnost govora, gubitak osjeta polovice tijela, nemogućnost pokretanja ruke i / ili noge itd.),
3. trajanje neurološkog ispada duže od 24 sata.