Što je giht i kako nastaje?

Urički artritis ili giht je kronična bolest uzrokovana naslagama kristala urata u zglobovima i mekim tkivima. Karakteriziraju ga nagli, teški napadi bola, crvenila i napetosti u zglobovima, i to često na bazi nožnog palca. Akutni napad gihta se obično javlja usred noći, budi bolesnika iz sna s osjećajem da mu zahvaćeni zglob „gori“.

Patogeneza, odnosno mehanizam nastanka bolesti  je nadaleko poznat. Povišena razina urata u krvi dovodi kod nekih pojedinaca do kristalizacije urata. Urati se zatim nakupljaju u zglobovima i mekim tkivima, gdje izazivaju imunološki odgovor u zglobu koji se klinički predstavlja kao akutni napad gihta. Navedeni kristali se mogu nakupljati i oko zgloba, ali i u drugim mjestima u tijelu kao: uškama, krvnim žilama, bubrezima itd. Kristali mokraćne kiseline nastaju prilikom procesa prekomjernog stvaranja i zadržavanja mokraćne kiseline u tijelu. Prilikom razgradnje purina (proteini iz namirnica životinjskog i biljnog podrijetla) dolazi do stvaranja mokraćne kiseline. U normalnim uvjetima se mokraćna kiselina otapa u krvi i bubrezima se izlučuje u urin. No, ponekad dolazi do prekomjernog stvaranja mokraćne kiseline ili se premalo izlučuje putem bubrega. Tada se mogu stvarati oštri kristali mokraćne kiseline u okolnom tkivu, koji uzrokuju bol, upalu i oteklinu, odnosno giht.

Djelomično su poznati mehanizmi unutar stanica na kojima se temelji upala akutnog napada gihta. Najvažnija komponenta smatra se aktivacija NLRP3 inflamaza proteina. Prilikom aktiviranja ovog proteina dolazi do upalne reakcije i proizvodnje drugih parametara upale.

Simptomi bolesti.

Klasična klinička slika gihta je akutni napad, bol u jednom zglobu, najčešće u nožnom palcu ili u koljenu. Napadi gihta u zglobovima stopala, gležnja ili koljena nisu neuobičajeni, dok su napadi gihta u rukama i šakama jako rijetki na početku nastanka bolesti.

Zahvaćeni zglob je bolan, ograničene pokretljivosti, crvene boje, topao i otečen. Najveći intezitet boli je unutar prvih 12 do 24 sata, nakon čega se smanjuje i može trajati od nekoliko dana do nekoliko tjedana. No, blaži napadi mogu prestati nakon nekoliko sati ili za 1 do 2 dana i mogu se zamijeniti s upalom tetive ili uganućem zgloba. Teški napadi mogu trajati i do nekoliko tjedana.

Povišeni parametri upale u krvi, kao sedimentacija i CRP su česti u akutnom napadu gihta, a može doći i do povišene tjelesne temperature. Upala u akutnom napadu gihta se povuče kroz jedan do dva tjedna.

Oko petine bolesnika s vremenom razvije težu kliničku sliku sa sve češćom učestalosti napada i s napadima gihta u više zglobova. Navedni zglobovi se mogu nalaziti i u nogama i stoplama, kao i u rukama i šakama. Na kraju se navedeni učestali napadi smanje i uglavnom prestanu, te se razvije kronični giht. Ovu fazu bolesti karakteriziraju vidljivi tofi kroz kožu, odnosno talog kristala urata u mekim tkivima.